11. Sınıf Coğrafya Kitabı Sayfa 249 Cevabı (Lider Yayıncılık)
A. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. Geçmişte ve günümüzde kullanılan ve yakın zamanda keşfedilen doğal kaynaklar hangileridir?
Taşlar, Metalik Madenler, Topraklar, Ormanlar, Akarsular, Denizler, Rüzgâr ve Güneş Enerjisi, Kömür, Petrol, Turizm
2. Dünya’da en çok kullanılan enerji kaynakları hangileridir?
Dünya’da en çok kullanılan enerji kaynakları sırasıyla:
Petrol
Kömür
Doğal gaz
Nükleer enerji
Hidroelektrik
Diğer (jeotermal, güneş, rüzgâr)
3. Doğal kaynakların gelişmiş ve az gelişmiş ülkelerdeki kullanım şekli farklı mıdır? Neden?
Farklıdır. Doğal kaynakların işlenmesinde kullanılan yöntem ve teknikler ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre değişmektedir. Gelişmiş ülkelerin doğal kaynak kullanımında uyguladıkları yöntem ve teknolojik güç, “Doğal kaynağın en verimli şekilde ve maksimum fayda ile ondan en uzun süre faydalanılması nasıl olmalıdır?” sorusunun cevabına göre belirlenmektedir. Bu nedenle gelişmiş ülkeler uyguladıkları yöntem ve teknoloji güçleriyle doğal kaynakları en verimli ve en uzun şekilde kullanmanın yollarını ararlar. Az gelişmiş ülkeler ise doğal kaynakların gelişigüzel ve verimsiz olarak kullanılması sonucunda doğal kaynakların hızlı tükenmesiyle karşı karşıyadırlar. Örneğin, Hollanda sınırlı tarım topraklarına sahip olmasına rağmen, modern tarım tekniklerini kullandığı için tarımsal üretim geniş tarım topraklarına sahip birçok az gelişmiş ülkeden fazladır.
Suyun kullanımı da ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre değişir. Gelişmiş ülkelerde kanallar ve barajlarla sular daha etkili bir bicimde kullanılırken az gelişmiş ülkelerde suyun kullanımı daha düşük düzeydedir.
4. Tükenmeyen enerji kaynakları hangileridir? Bunların kullanımının çevreye etkisini belirtiniz.
Tükenmeyen enerji kaynakları: Güneş enerjisi, biyoenerji, hidrojen enerjisi, rüzgâr enerjisi, jeotermal enerji, dalga ve gelgit enerjisi, hidroelektrik enerjisi.
Bu enerji kaynaklarının çevreye en önemli etkisi ise fosil yakıtlara göre çevre dostu olmasıdır. Ancak yenilenebilir enerji kaynaklarının bilinçsiz kullanılması da bazı sorunlara yol açabilmektedir. Örneğin; jeotermal enerji santrallerinden çevreye yayılan sıcak sular bitki ve hayvan yaşamı bakımından olumsuz sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Biyokütle enerjisi elde edilirken çevreye bırakılan atıklar, cevre kirliliğine neden olmaktadır. Rüzgâr enerjisi, görüntü ve ses kirliliğine neden olmaktadır. Güneş enerjisiyle elde edilen sıcak suların çevreye bırakılması, doğal ortamı bozmakta canlılara zarar vermektedir.
5. Çevre kirliliğinin etkileri, insanlarda hangi sorunları ortaya çıkarmıştır?
Havanın kirliliği öncelikle solunum bakımından tehlikelidir. Havadaki zehirli gazların solunumla vücuda geçmesi insanların sinir sistemlerine, çocukların beyin gelişimine etki etmekte ve astım gibi hastalıklara neden olmaktadır. Kirlenmiş olan su ve topraktaki zararlı maddeler, besin maddesi üreten bitkilere daha sonra bu maddeleri tüketen insana geçer. Bunun sonucunda insanlarda başta kanser olmak üzere değişik hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Radyasyonun insan vücudunu etkilemesiyle bağışıklık sistemi felce uğramakta ve insan vücudunda kanserli hücrelerin oluşumu gözlenmektedir.
6. Su kirlenmesine neden olan başlıca etmenler nelerdir?
Sanayi atıklarının arıtılmadan veya arıtımı iyi yapılmada sulara bırakılması,
Evsel atıkların sulara bırakılması (deterjanlar, yumuşatıcıların kanalizasyon yoluyla sulara karışması),
Kanalizasyon sularının deniz, göl ve nehirlere karıştırılması,
Deniz taşıtlarından çıkan yanmış yağlar, mazot ve katranlar,
İlaç ve kâğıt fabrikalarından çıkan zararlı kimyasal maddeler,
Yerleşim alanlarında toplanan çöplerin boş arazilere bırakılması ve burada biriken katı ve akıcı çöplerin içme sularına ve taban suyuna karışması,
Gübre ve kimyasal ilaçların tarımda bilinçsizce kullanılması yer altı sularını ve yer üstü sularının kirlenmesi,
7. Hava kirlenmesine neden olan zararlı gazlar nelerdir?
Havayı kirleten gazların başlıcaları kükürtdioksit, hidrojensülfür, azotmonoksit, azotdioksit, karbonmonoksit, karbondioksit ve hidrojenflörürdür.
Kükürtdioksit, azotoksit ve karbonmonoksit sanayi tesislerinin bacalarından havaya karışan zehirli gazlardır.
Azotoksit, karbonmonoksit, ozon gazı ve hidrokarbonlar araçların egzozlarından havaya karışır.
Fosil yakıtların yanması sonucunda da hava kirliliğine yol açan gazlar ortaya çıkmaktadır.
8. Londra ve Los Angeles tipi hava kirlenmelerinin aralarındaki farklar nelerdir?
Londra tipi hava kirlenmesi, kış döneminde fosil yakıtların tüketimi sonucu oluşmaktadır. Los Angeles tipi hava kirliliği ise, ekzoslardan havaya karışan gazların oluşturduğu hava kirliliğidir. Los Angeles tipi hava kirliliği, yıl boyunca devam etmekle birlikte yaz döneminde daha çok etkilidir.
9. Sera etkisi nedir? Çevreye olan etkisini belirtiniz.
Dünya, yerden yansıyan güneş ışınlarıyla ısınır. Güneşten gelen ve yere çarparak yansıyan ışınlar başta karbondioksit, metan ve su buharı olmak üzere atmosferde bulunan gazlar tarafından tutulur. Bu gazların güneş ışınlarını tutmasına bağlı olarak Dünya ısınır. Güneş ışınların bu gazlar tarafından tutulmasına da sera etkisi denir. Atmosferde bu gazların oranının artması ısınmayı artırır.
Sera etkisinin çevreye olan en önemli etkileri ise;
Dünya yüzeyinin ortalama sıcaklığı artması,
İklimlerde değişiklikler meydana gelmesi,
Buzulların erimesi,
Kuraklık,
Küresel ısınma,
Orman yangınlarının artması,
Su kaynaklarının azalması,
Mevsimlerin kaymalar meydana gelmesi,
Tarım alanlarının verimsizleşmesi,
Bitki ve hayvan topluluklarının yaşam koşullarının olumsuz yönde etkilenmesi.
10. Ozon tabakasının delinmesine neden olan faktörler nelerdir?
Ozon tabakasının delinmesinde en etkili faktör beşeri etmenlerdir. Egzozlardan çıkan gazlar, fosil yakıt kullanımına bağlı olarak oluşan hava kirliliği, sanayileşme, kloroflorokarbon gazları (Bu gazlar buzdolapları, klimalar, yalıtım maddeleri, spreyler, dezenfektan maddeler ve böcek öldürücü ilaçların yapımında kullanılmaktadır.), ozon tabakasının delinmesine etki eden en önemli faktörlerdir.
11. Sera etkisi ve ozon tabakasının delinmesi nasıl önlenebilir?
Sera etkisini önlemek için;
Fosil yakıtların kullanımı azaltılmalı,
Orman alanları tahrip edilmemeli
Ozon tabakasının delinmesini önlemek için;
Ozon tabakasının delinmesine neden olan gazların atmosfere salınımı azaltılmalıdır.
12. Toprak kirlenmesinin cevre ve insan sağlığına olumsuz etkileri nelerdir?
Toprak kirliliği ekosistemin doğal dengesini olumsuz etkiler. Toprak kirlenmesi, toprakta yaşayan canlıların beslenme ve solunum gibi yaşamsal fonksiyonlarını tehlikeye sokar. Topraktaki organik madde yığınlarını oluşturarak besin zincirindeki bazı canlıların aşırı artışına neden olurken, diğer canlıların ekolojik dengesini bozar. Toprak kirlenmesi sonucu tarımda verimi azaltır, çiftçiler için olumsuz sonuçlar doğurur. Ayrıca deterjan ve tuz ruhu gibi temizlik ürünleri toprağa karışarak toprakta yaşayan canlıları zehirler. Nükleer atıklar ise kurşun bölmelerle toprağın derinliklerine gömüldüğü halde olası sızıntılar canlılar açısından tehlike oluşturmaktadır.
13. Nükleer kirlenmenin cevre ve insan sağlığına olumsuz etkileri nelerdir?
Nükleer santrallerde, uranyum ve toryum gibi radyoaktif maddeler parçalanarak yüksek bir ısı elde edilir. Bu ısı ise elektrik enerjisine çevrilir. Radyo aktif elementlerin parçalanmasıyla ortaya çıkan yüksek sıcaklıktan dolayı nükleer santraller sürekli soğutulmak zorundadır. Soğutma işlemi akarsu ve denizlerden alınan suyla yapılmaktadır. Soğutma işlemi sırasında ısınan suyun tekrar dışarı verilmesi, o yöredeki bazı canlı türlerinin ölmesine yol açmaktadır. Yine bu parçalanma sonucunda radyoaktif ışınımların oluşması nedeniyle atık maddeler çevreye ve insana zarar verir. Nükleer atıkların dış ortamla teması telafisi mümkün olmayan sorunlara yol açabilir.
Nükleer santrallerin diğer bir etkisi ise meydana gelen kazalar sonucu çevreye radyoaktif maddelerin yayılmasıdır. Örneğin Çernobil Nükleer Santrali’nde meydana gelen kaza, İngiltere’deki nükleer kaza ve İkinci Dünya Savaşı’nda ABD’nin Japonya’nın Nagazaki ve Hiroşima’da kullandığı atom bombası sonucunda yayılan radyasyon, çevreyi uzun yıllar olumsuz yönde etkilemiştir. Radyoaktif atıkların yaydığı radyasyon, canlıların genetik yapılarında bozulma (mutasyon)’lara neden olmuştur.
14. Termik santrallerin çevreye olan olumsuz etkileri nelerdir?
Termik santrallerden havaya katılan gazlar başta kükürtdioksit atmosferin yapısını değiştirmektedir. Ayrıca hava kirliliği, su kaynaklarının sıcaklığının ve kimyasal yapısının değişmesi, toprak yapısının değişmesi, bitkilerin zarar görmesi ve asit yağmurları termik santrallerin çevreye olan olumsuz etkilerindendir.
15. Nükleer atıkların çevreye verdiği olumsuz etkileri önlemek için neler yapılmalıdır?
Bu konudaki en önemli tedbir, radyoaktif atıkların yeryüzünün 500 ile 1200 m altında, yer altı su kaynaklarına uzak yerlerde özel depolara gömülmesidir. Ayrıca atıklar yüksek sıcaklıkta cam eriyiği ile karıştırılıp metal silindirler içine boşaltılır ve soğuduğunda camsı bir yapı oluşturur. Cam suda çözünmeyen bir malzeme olduğundan yer altındaki nükleer atıkların yeryüzüne çıkma ihtimali de azalmaktadır.
16. Besin kirlenmesinin nedenleri nelerdir?
Besin kirlenmesi hava, su ve toprak kirliliği sonucu ortaya çıkar.
Endüstriyel atıklar, tarımda kullanılan kimyasal ilaçlar, evsel atıklar olan deterjan gibi maddeler, cıva, kurşun gibi ağır sanayi atıkları ve fosil yakıtlardan meydana gelen gazların neden olduğu asit yağmurları besinlerin kimyasal olarak kirlenmesine neden olur. Besin maddeleri tüketiciye ulaşmadan fabrikalarda üretim esnasında hijyene dikkat edilmemesi, elle yapılan ambalajlamalar ve pazarlamadan dolayı da biyolojik olarak kirlenebilir.
Çevrede biriken çöpler ve atık sular, besin kaynakları üzerinde mikropların üremesine neden olarak besinlerin biyolojik olarak kirlenmesine neden olur. Ayrıca besin maddelerinin uygun koşullarda saklanmaması sonucu, meyve ve sebzelerin çürümesi, et ve sut ürünlerinin kokuşması biyolojik kirlenmedir.
Nükleer enerji santrallerinden çevreye yayılan radyoaktif atıklar, besinlerde radyolojik kirlenmeye yol acar.
17. Ses kirliliğine neden olan etmenler nelerdir?
Sanayi kuruluşları, trafik, şehirleşme, iş makineleri, motorlu taşıtlar, inşaat çalışmaları, sokak satıcıları, hava ve demiryolu taşıtları, zamansız yapılan bakım ve onarım çalışmaları, yol çalışmaları, nükleer patlamalar, evlerde televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler ses kirliliğinin başlıca nedenleridir.
18. Sıvı atıkların başlıcaları hangileridir?
Kanalizasyon suları, yıkama, buharlaştırma ve soğutma amacıyla kullanılan sular.
19. Elektrik enerjisi üretmek için hangi enerji kaynakları kullanılmaktadır?
Kömür, Petrol, Su, Doğal gaz, Nükleer enerji, Güneş enerjisi, Biyoenerji, Hidrojen enerjisi, Rüzgar enerjisi, Jeotermal enerji, Dalga enerjisi, Gelgit enerjisi.
20. Gaz atıkların başlıcaları hangileridir?
Nükleer santrallerden ve sanayi tesislerinden çıkan gazlar, taşıtlardan çıkan ekzos gazları, fosil yakıtların yanmasıyla oluşan gazlar, yangınlardan ve çöplerden açığa çıkan gazlardır.
21. Katı atıkların başlıcaları hangileridir?
Evsel, tıbbi, endüstriyel ve tarımsal katı atıklar ile tehlikeli katı atıklardan oluşmaktadır. İnşaatlara ait taş, beton, moloz ile evlere ait plastik, metal, kâğıt cam, karton, ambalaj yapımında kullanılan malzemeler, piller, günlük hayatta kullandığımız eşyalar ve gıda atıkları.
22. Hangi maddelerin geri dönüşümü gerçekleşebilir?
Alüminyum, beton, plastik, kâğıt, cam ve pil gibi maddelerin geri dönüşümü gerçekleşebilir.
22. Asit yağmurları nasıl gerçekleşmektedir?
Endüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan fosil yakıtlar, motorlu taşıtlardan çıkan egzoz gazları ve termik santrallerdeki faaliyetler sonucunda hava kirlenmekte ve kükürt dioksit, azot oksit, partikül madde ve hidrokarbon çevreye yayılmaktadır. Havada 2-7 gün asılı kalabilen bu kirleticiler, su partikülleri ile tepkimeye girerek asit meydana getirmekte ve yağmurlarla birleşerek yeryüzüne asit yağmurları olarak inmektedir.
B. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun sözcüklerle tamamlayınız.
1. Taşlar ilk insanlardan günümüze kadar yararlandığı doğal kaynaklardandır.
2. İlk insanlardan günümüze kadar kullanılan doğal kaynakların başlıcaları; taşlar, metalik madenler, topraklar, ormanlar, su ve rüzgâr
0 Yorum var "11. Sınıf Coğrafya Kitabı Sayfa 249 Cevabı (Lider Yayıncılık)"
Yorum Gönder