Sıfat nedir?

Sıfat

Sıfat, varlıkların niteliğini gösteren ya da onu belirten sözcüklerdir.

Türkçe'de sıfatlar söz diziminde kesinlikle bulunması gereken bir nitelik taşımaz. Cüm­le örgüsü içinde isim türü sözcüklerin çeşit­li niteliklerini göstermek ya da belirtmek için yer alır. Bu amaçla da isimlerin önüne getirilir.
Türkçe'de sıfatlar yapılarına göre üçe ayrılır: 

1. Yalın sıfatlar
2. Türemiş sıfatlar
3. Bileşik sıfatlar

Herhangi bir yapım eki almamış ya da başka bir sözcükle bileşmemiş olan sıfatlara "yalın sıfat" denir:

• az
• çok
• iyi
• bir

İsim ya da eylem kök ve gövdelerinden sıfat yapma ekleriyle türetilmiş olan sıfatlar "türemiş sıfat"tır: 

• Çiçek-li (bahçe)
• şekersiz (çay)
• ulus-al (dil)
• yap-ay (madde)
• sevil-en (insanlar)
• beş-inci (sınıf)

"Bileşik sıfatlar" bileşik sözcük yapısındadır; iki ya da daha çok sıfat ya da başka sözcük türleriyle kurulur: 

• ağır+başlı (insan)
• açık+yürekli (insan)
• kara+biberli (yemek)
• bir+kaç (gün)
• elden+düşme (araba)
• gün+görmüş (insan)

Sıfatların İşlevleri ve Anlamları

Niteleme sıfatları isimlerin biçimlerini, renkle­rini, durumlarını, yerlerini, bağıntılarını ve buna benzer durumlarını belirtir:

• yuvarlak (masa)
• eğri (çizgi)
• mavi (deniz)
• kırmızı (şapka)
• gerçekçi (yaklaşım)
• kimyasal, fizik­sel (özellikler)

Belirtme sıfatları, isimleri sayı belirterek, soru sorarak, gösterme yoluyla ya da belgisiz olarak belirten sıfatlardır. Belirtme sıfatları da anlam ve işlevlerine göre dörde ayrılır: 

1. Gösterme sıfatları
2. Soru sıfatları
3. Belgisiz sı­fatlar
4. Sayı sıfatları

Gösterme sıfatları (işaret sıfatları), isimleri göstererek belirten sıfatlardır. Genellikle isimlerden önce bu, şu, o sıfatları getirilerek gösterme olayı gerçekleştirilir: 

Bu (kitap), şu (araba), o (ağaç).

Soru sıfatları, isimleri soru yoluyla belirtir­ler: 

Hangi (filmi seyrettiniz?), kaç (liranız var?), nasıl (bir insan?), kaçıncı (durakta ine­cekler?), kaçar (elma veriyor?).

Belgisiz sıfatlar, isimleri belgisiz olarak belirtirler: 

Bazı (insanlar), bir (gün), bütün (hayaller), birkaç (kilogram), nice (yıllar), fazla (telaş), çoğu (zaman) gibi.

Sayı sıfatları, sayı isimleriyle kurulan ve ismin sayısını çeşitli biçimlerde belirten sıfat­lardır. Sayı sıfatları;

1. asıl sayı sıfatları,
2. üleştir­me sayı sıfatları,
3. kesir sayı sıfatları,
4. sıra sayı sıfatları

olarak dörde ayrılır.

Asıl sayı sıfatları isimlerin kesin sayısını belirtir: Bir (lira), yüz (gün), bin (asker), on milyon (buzdolabı).
Üleştirme sayı sıfatları isimlerin sayılarını bölüştürülmüş biçimde be­lirtir: Birer (hafta), beşer (ceviz).
Kesir sayı sıfatları, isimlerin sayılarını kesirli olarak be­lirtir: Yüzde kırk (faiz), yüzde iki yüz (zam), dörtte bir (ekmek).
Sıra sayı sıfatları da isimlerin sıralama ve bölümlemedeki yerlerini belirtir: Birinci (sıra), onuncu (araba), ellinci (yıldönümü).

Sıfatların çeşitli karşılaştırma dereceleri de vardır. Bu "daha, çok, pek, en, kadar" gibi belirteç ve ilgeçlerle oluşturulur: Yılan kadar sinsi, tilki gibi kurnaz (eşitlik derecesi); en güzel, çok çalışkan, daha sıcak, pek kibar (üstünlük derecesi).

Sıfatlar bazı eklerle anlam yönünden de birtakım değişikliklere uğramaktadır. Sözge­limi -ca, -msı, -mtırak ekleri sıfatlarda yakın­lık, benzerlik belirtir: 

• güzelce
• hınzırca
• ya­vaşça
• tenhaca
• insanca
• acımsı
• tatlımsı
• yeşilimtrak

Sıfatlarda küçüklük belirten ekler ise -cık, -cak, -rak ekleridir: 

• ufacık
• küçücük
• yumuşacık
• büyücek
• ufarak

Sıfatların ilk hecelerinin sonundaki ünsüz p, m, r, s ünsüzlerinden biriyle değiştirilerek ya da ilk hecenin sonuna bu ünsüzlerden biri eklenerek pekiştirme yapılabilir:

• kırmızı/ kıpkırmızı
• kara/kapkara
• boş/bomboş
• be­yaz/bembeyaz
• temiz/tertemiz
• çıplak/çırçıplak
• bütün/büsbütün
• mavi/masmavi

kisaca sifat nedir, sifat nedir, sifat nedir kisaca, sifatnedir, turkcede sifat nedir,

Paylaş

ridkes