GÜDÜ NEDİR ? ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?

Güdü kelimesi, kullanım itibariyle daha çok psikoloji biliminde kullanılmaktadır. Kelime anlamı ise, organizmanın istemli veya istemsiz olarak davranışlarda bulunmasına neden olan uyarıcılardır.
Bu kelime daha çok, gereksinim kavramını ifade eder ve organizmanın gereksinimleri için kullanılır. Dürtü kavramı da, güdüyle aynı anlamı taşıyan bir diğer kavramdır. Dürtüler, organizmanın nasıl ve neden hareket edeceğini sağlayan bir yapıdır. Organizmaya içeriden veya dışarıdan uyarıcılar gelir. Bu uyarıcılar sonucunda organizma hareket eder ve davranış gerçekleşir. Gerçekleşen davranışa ise, motivasyon denmektedir. Motive edilmiş davranış organizma tarafından yerine getirilmezse, bu davranış organizmaya gerginlik getirir. Güdülerin fizyolojik ve sosyal olmak üzere iki adet türü bulunmaktadır.

1)Fizyolojik GüdülerBu tarzdaki güdüler; cinsellik, annelik duygusu, dinlenme, zararlı maddeleri çeşitli yollardan dışarıya atma, açlık, susuzluk, soğuk ya da sıcaktan uzaklaşma gibi güdüleri meydana getirmektedir. Bu gereksinimlerin yerine getirilmesi için, güdüler organizmaya baskı yapar ve bu gereksinimler doğrultusunda organizmanın davranışta bulunmasını sağlar.
Bu türdeki güdüler, yaşam yoluyla öğrenilmez. Fizyolojik güdüler doğuştan gelir ya da yaşamda olgunlaşmayla kazanılır. Bazı güdüler ise, fizyolojik bir temele dayanır. Fizyolojik temelli güdülere en iyi örnek ise, açlık ve susuzluk gibi güdülerdir. Bu tarzdaki bazı güdülerin ise oluşumu insanlarda ve hayvanlarda farklılık gösterir. Hayvanlardaki fizyolojik güdülerin oluşumunda hormonların etkisi oldukça fazla iken, insanlarda tam tersi olarak daha azdır. Genel anlamda organizma, sahip olduğu tüm yetenekleri kullanma arzusuna sahiptir.
İçgüdüsel Davranışlar
Genel anlamda içgüdü davranışları, hayvanlara özgündür. İçgüdü davranışlarının özellikleri incelendiğinde ise, bu tür davranışlar öğrenilmez. Evrimleşmeyen, çevreye bağlı olarak şekil değiştirebilen ve organizmanın amacını bilmediği davranışlardır. Kuşların yazın sıcak, kışın soğuk yere göçmesi ya da arıların altıgen biçiminde petek yapma yetenekleri, içgüdüsel davranışlara en iyi örneklerdendir. İçgüdü davranışlarının iki temel özelliği bulunmaktadır.
*İçgüdüsel davranışlar doğuştan gelir. Sonradan öğrenme söz konusu değildir.
*Bir türün tüm bireyleri, aynı içgüdüye sahiptir. Örneğin, bütün arılar altıgen petek yapmayı bilmektedir. Bu duruma, türe özgü davranış adı verilmektedir.
2)Sosyal GüdülerBu tür gereksinimler, sonradan öğrenilmiş tarzda güdülerdir. Daha çok toplumla alakalıdır. Saygı görme, alçak gönüllü olma, başarı, güven ve hoşgörü gibi güdüler hem toplumsal hem de kişisel tarzda güdülerdir. Bu tarzdaki gereksinimler sonradan öğrenildiği için, toplumdan topluma değişebilmektedir. Öğrenilen bu güdülerin çok büyük bir kısmı sosyal nitelikteki güdülerdir. Bunların dışında, öğrenilmeyen sosyal gereksinimler de bulunmaktadır. Sevecen ve başkalarıyla birlikte olma gibi gereksinimlerde bu durum geçerlidir. Sonradan öğrenilmiş olan sosyal gereksinimlerin bir bölümü, her insanda ortaktır. Bu tür sosyal gereksinimlere ise en iyi örnek, toplu halde yaşama içgüdüsüdür.
Güdü tarzı ne olursa olsun, güdüler insan veya hayvan yaşamını şekillendirmektedir. Organizma, gereksinimlere ihtiyaç duyar ve bu gereksinimlerin gerçekleşmesi için çalışır. Maslow, güdüleri şemalandırmış ve güdüleri ihtiyaç ve önem sırasına göre sıralamıştır.

Paylaş

admin