9.Sınıf Fırat Yayıncılık Edebiyat Kitabı 2.Ünite:Şiirde Tema (Sayfa 60,61,62)

26. metin

VEDA

Hani o, bırakıp giderken seni;

Bu öksüz tavrını takmayacaktın?

Alnına koyarken veda buseni,

Yüzüme bu türlü bakmayacaktın!

Hani ey gözlerim, bu son vedada,

Yolunu kaybeden yolcunun dağda,

Birini çağırmak için imdada,

Yaktığı ateşi yakmayacaktın.

…

Orhan Seyfi ORHON

17. a. “Veda” adlı şiirin, ilk dörtlüğünde kullanılan “sen, öksüz, veda, türlü” kelimelerini dizelerden çıkarırsanız dizelerin anlamında nasıl bir değişme olur?(ridkes.blogspot.com için düzenlenmiştir) Yine bu dörtlükten son dizeyi çıkarırsanız dörtlüğün vermek istediği anlama ulaşılabilir mi? Düşüncelerinizi nedenleriyle birlikte açıklayınız.

17. a. Anlamında değişme olur. Aynı anlama ulaşamayız çünkü metindeki temayı veren bu kelimelerdir. Anlam bütünlüğü dağılır.

27. metin

SES

Günlerce ne gördüm, ne de bir kimseye sordum;

“Yârab! Hele, kalp ağrılarım durdu!” diyordum.

His var mı bu âlemde nekaahat gibi tatlı?

Gönlüm bu sevincin heyecânıyla kanadlı,

Bir tâze bahâr âlemi seyretti felekte;

Mevsim mütehayyil, vakit akşamdı Bebek’te…

Akşam…Lekesiz, sâf, iyi bir yüz gibi akşam…

Tâ karşı bayırlarda tutuşmuş iki, üç cam;

Sâkin koyu, şen cepheli kasrıyle Küçüksu;

Ardında, vatan semtinin ormanları kuytu.

Bir neş’eli hengâmede, çepçevre, yamaçlar;

Hep aynı tahassüsle meyillenmiş ağaçlar,

Dalgın duyuyor rüzgârın âhengini dal, dal!..

Baktım, süzülüp geçti açıktan iki sandal.

Bir lâhzada bir pancur açılmış gibi yazdan,

Bir bestenin engin sesi yükseldi Boğaz’dan.

…

Yahya Kemal BEYATLI

b. “Ağrı, leke, yüz, hengâme, şen” kelimelerinin anlamlarına sözlüğünüzden bakınız. Bu kelimelerin “Ses” şiirinde hangi anlamlarda kullanıldığını belirleyiniz. (ridkes.blogspot.com için düzenlenmiştir)Şiirlerde kelimelerin niçin yeni anlamlar kazandığını “Ses” şiirinden örneklerle açıklayınız.

b. Ağrı: acı anlamında kullanılmamıştır. Heyecan anlamında kullanılmıştır. Leke de aynı şekilde sözcükteki anlamıyla kullanılmamıştır. Şiirler sanatsal metinler olduğu için kelimeler kendi gerçek anlamıyla kullanılmaz. Şiirler yan anlam ve mecazlar bakımından zengindir.

18. a.  Sınıfınızda iki grup oluşturunuz. Gruplarınızla “Veda” ve “Ses” adlı metinleri şiir gerçekliği yönünden inceleyiniz. Şiir gerçekliği incelenirken gerçekliğin kişinin yorumuna göre ya da somut olanın soyut algılamaya göre değiştiğine dikkat ediniz. Şiirlerde bulduğunuz gerçekliğin özelliklerini grup sözcüsü aracılığıyla sınıfa açıklayınız. Gruplar şiirlerde aynı gerçeklik özelliklerini mi buldular?(ridkes.blogspot.com için düzenlenmiştir) Tespit ediniz.

a. İki şiirde gerçeklik açısından aynıdır. Yani gerçek anlamlı kelimelerin kullanıldığı bir şiir değildir. Daha çok mecaz, yan  anlamları yoğun olduğu sanatlı birer şiirdir. Şiirlerde gerçeklik her zaman olduğu gibi ele alınmaz. Didaktik şiirlerin dışındaki şiirler gerçeklikten uzaktır.

b. “Ses” şiirinde şair akşamı, lekesiz, saf, iyi bir yüze benzetmektedir. Akşamın bir yüz olarak nitelendirilmesi şiir gerçekliğine hangi yönlerden uymaktadır?

b. Kurmaca gerçekliğe uyar. Şair burada benzetme yapmıştır.

28. metin

Âlemde doğru dost yoktur

Dedikleri gerçek imiş.

Kulunu saklayan Haktır

Dedikleri gerçek imiş.

Bulut asumâna ağar

Yerlere rahmetler yağar

Gün doğmadan neler doğar

Dedikleri gerçek imiş.

…(ridkes.blogspot.com için düzenlenmiştir)

Kuloğlu

19. a. Kuloğlu’nun şiirinde “dünyada doğru dost olmadığı” tezi savunuluyor. “Veda” adlı şiirin son dörtlüğünde ise “yolunu kaybeden insanların imdat çağırmak için ateş yaktıkları, sevgilisini kaybeden gözlerin de o ateş gibi parladığı” söyleniyor. Bu iki şiirden hangisi günlük hayattaki gerçekliğe daha yakındır? Neden?

a. Kuloğlu’nun şiiri daha geçekliğe yakındır. Çünkü diğer metin daha soyut olan bir kavramı anlatmaktadır ve hayat dışında fantastik algıyı anlatmaktadır. Kuloğlu’nun şiirindeki algı ise her zaman insanların başına gelen bir durum olduğu için yaşanabilir  bir niteliktedir.

b. “Ses” şiirinde betimlenen tabiat manzarası gerçek midir?(ridkes.blogspot.com için düzenlenmiştir) Siz bu şiiri okuduğunuzda gözünüzde nasıl bir Boğaz manzarası canlandı? Anlatınız. Sizin anlattıklarınızla şiirdeki duygunun, sezginin, tasarımın ve izlenimin anlatımı niçin birbirinin aynı değildir? Açıklayınız.

b. Gerçek değil. Şairler dış dünyada algıladıkları dünyayı kendi içinde ve kendi kelimeler somutlaştırarak anlatırlar. Burada önemli olan şairin tecrübeleri, betimlemeleri ve bu betimlemeleri yaparken kullandığı kelimeler.

29. metin

I. Ma’şûkanun cefâsı eğerçi cefâ değül

Şükr iderem ki bâri özün bî- vefâ değül

II. Çok servi boylu, câdu gözli, fitne kaşlu var

Mahbûb olursa sencileyin müntehâ değül

…

III. Senden eğerçi suret ile ben cüdâ olam

Bir lahza cân içinde hayâlün cüdâ değül

…

IV. Candan azizrek severem ben seni inan

Dâî sözinde Tanrı tanuk kim hatâ değül

Ahmed-i Da’î

Günümüz Türkçesiyle

I. Sevgilinin cefası her ne kadar cefa ise de değildir; / şükrediyorum ki bari aslın vefasız değil.

II. Servi boylu, büyücü gözlü, fitne kaşlı çok var. / Sevgili olursa senin gibi güzelliğinin en sonuna ulaşmış olmalı ama hiçbiri değil.

III. Ben senden her ne kadar görünüşte ayrı olsam da / can içinde hayalin bir an bile benden ayrı değil.

IV. Ben seni candan daha aziz tutar severim, inan; / Tanrı tanıktır, Daî’nin sözünde hata yoktur.

20. a. Ahmed-i Da’î’nin gazelinde, sevgili servi (ağaç) boylu, büyücü gözlü, fitne (kargaşa çıkaran) kaşlı olarak betimleniyor. (ridkes.blogspot.com için düzenlenmiştir)Bu betimlemeyi şiir gerçekliğine göre değerlendiriniz. Şiirde sevgili betimlemesinin şair tarafından niçin değişik yorumlarla verildiğini açıklayınız.

a. Bu betimlemeler gerçek değildir tabi ki. Kurmaca yapıya sahiptir. Şair ve yazarlar zaten gördükleri şeyleri çevrelerindeki farklı eşya ya varlıklara benzetecekler ki sanatın güzel yanı ortaya çıksın. Olduğu gibi anlatırsa estetik özelliği kalmaz.

b. Verilen metinlerde, yaşamdaki ve hayallerdeki gerçekliğin şair tarafından şiire aktarılırken nasıl değiştirildiğini örneklerle (ridkes.blogspot.com için düzenlenmiştir)açıklayınız.

b.

c. Siz veda sahnesini şiirleştirseydiniz bu vedayı betimlemek için hangi benzetmeleri ve kelimeleri kullanırdınız?

c. Cevabı size kalmış.

ç. Hayatın tüm gerçekleri şiire hangi ölçüde yansıtılmalıdır? Tartışınız? Tartışmanız sonucunda vardığınız kararı tahtaya yazınız.

ç. Belki de sadece didaktik şiirlerde anlatılsa da oradaki metinlerde illa ki mecazlara, ya anlamlara gidebilir.

Paylaş

ridkes