9.Sınıf Fırat Yayıncılık Edebiyat Kitabı 2.Ünite:Şiir İnceleme Yöntemi (Sayfa 63,64)

30. metin

Günümüz Türkçesiyle

Kara tünüğ keçürsedim                Karanlık gecenin geçmesini,

Agır unı uçursadım                        Ağır uykunun uçmasını istedim.

Yetikenig kaçursadım                   Yedikardeşler yıldızının dönüşünü defalarca saydım.

Sakış içre künüm toğdı                                Ben sayarken günümün güneşi doğdu.

Şairi ve hangi tarihte söylendiği bilinmiyor.

31. metin

Şol salınıp giden dilber

Boyuna kurban olduğum

Eğlen burda tanışalım

Diline kurban olduğum

Sabahtan uğradım yâre

İşimden oldum âvâre

Ayağın bastığın yere

Tozuna kurban olduğum

…

Karac’oğlan eder daim

Yâr ile nic’olur hâlim

Anası bir katı zalim

Kızına kurban olduğum

Karacaoğlan (XVI. yüzyıl)

32. metin

Güzel senden ayrılalı

Haylı zaman oldu gel gel

Bak gözümden akan yaşım

Âb-ı revân oldu gel gel

Böyle m’olur küsüp gitmek

Seni seveni terk etmek

Haram oldu yemek içmek

İşim figân oldu gel gel

…

Âşık (XVII. yüzyıl)

33. metin

…

Çoktur bu âlemde boşa yelenler

Kande bilenler ile bilmeyenler

Eskiden âdettir dağdan gelenler

Bağda olanları kovar demişler.

Dediler bu Pendi sordumsa kime

Tuz ekmek bilmezse müşkilim deme

Kül kömür ye nâmerd lokmasın yeme

Gün olur başına kakar demişler.

Levnî (XVIII. yüzyıl)

34. metin

Hak yoluna gidenlerin

Asâ olsam ellerine

Er pîr vasfın edenlerin

Kurban olsam dillerine

…

Vücudumu kavursalar

Yönüm yâre çevirseler

Harman edip savursalar

Muhabbetin yellerine

Seyranî (IX. yüzyıl)

35. metin

Güzelliğin on par’etmez

Bu bendeki aşk olmasa

Eğlenecek yer bulaman

Gönlümdeki köşk olmasa

Tabirin sığmaz kaleme

Derdin dermandır yâreme

İsmin yayılmaz âleme

Âşıklarda meşk olmasa

…

Âşık Veysel (XX. yüzyıl)

21. a. 30, 31, 32, 33, 34 ve 35. metinler özellikle yüzyılları belirtilerek arka arkaya verilmiştir. Araştırma çalışmasından da edindiğiniz bilgilere göre seçilen bu şiirlerin, Türk şiir geleneği içinde hangi gruba dâhil edilebileceğini nedenleriyle belirtiniz.

21. a.     30.    metin: Eski Türk Edebiyatına (Destan dönemi ) aittir. İçinde Öz Türkçe kelimeler var ve diğerlerine göre anlaşılması daha zordur.

31.    metin: Halk şiiri geleneğidir. Halk söyleyişleri  var , dörtlüklerle ve  heceyle yazılmıştır.

32.    metin: Yine halk şiiri geleneğidir. Halk söyleyişleri  var , dörtlüklerle ve  heceyle yazılmıştır.

33.    metin: Divan Edebiyatı geleneğidir. Aruzla yazılmış ve Osmanlıca kelimeler fazladır.

34.    metin: Halk şiir geleneği hakimdir.

35.    metin: Modern edebiyat içinde yazılmış olsa yazarı halk geleneğinden beslenmiştir.

b. 30, 31, 32, 33, 34 ve 35. metinlerin yapısını oluşturan birimleri, ahenk unsurlarını ve temasını bulunuz. Bu yapı, ahenk unsurları ve temaların ilk olarak hangi yüzyılda ortaya çıktığını söyleyebilir misiniz? Türk şiir geleneği içerisinde, geleneği oluşturan ve yaşatan şairlerin yüzyıllarca niçin birbirlerini etkilediklerini belirtiniz. Türk şiirinin tarihî gelişimi hakkında yaptığınız araştırma çalışmasından edindiğiniz bilgileri de kullanarak Türk dilinin şiir geleneğini oluşturan unsurları metinlerden örneklerle gösteriniz.

b. Türk şiirinin ahenk unsurları Orta Asya’da tarihin bilinmeyen karanlık devirlerinden itibaren sözlü olarak ortaya çıkmıştır. Şairler içinde bulundukları şairlerden  ya da daha öncekilerin yazdıklarından ister istemez etkilenirler. Türk şiirinden  4 gelenek göze çarpmaktadır:

1. Destan geleneği: Eski Türk edebiyatı olarak  bilinir. Sözlü kültür vardır. Anonimdir. Konuları yiğitlik , doğa ve sevda gibi konulardır.

2. Halk Edebiyatı geleneği: Destan dönemi edebiyatının İslamiyet’ten sonraki şeklidir. İçinde İslamiyet vardır. Anonim, tekke ve aşık olmak üzere üç koldan ilerler.

3. Divan Edebiyatı geleneği: 13. Yüzyıldan itibaren oluşan ve İran ve Arap etkisi görülen edebiyattır. Dili Arapça,Farsça ve Türkçe karışıktır. Kalıplaşmış şekilleri olan ağır ve ağdalı bir dili olan ama kesinlikle sistemli bir edebiyat geleneğidir. 13-19 yüzyıl arasında devam eder. Osmanlı izleri vardır.

4. Modern Edebiyat geleneği: Tanzimat’la birlikte Batı’yı tanıyanların Fransa’dan getirmeye çalıştığı edebiyattır ki şekil ve ahenk unsurları bakımından değişim kendini gösterir. Serbest nazım daha çok kullanılmıştır.

c. 30. metnin şairi niçin doğa ile ilgili kelimeleri, Karacaoğlan güzelliği metheden kelimeleri, Levnî dinle ilgili kelimeleri ve temaları kullanmışlardır? Şiirlerin söylendiği / yazıldığı sosyal ve kültürel ortam şiirlere hangi farklı söyleyiş özelliklerini kazandırmıştır? Açıklayınız.

c. Şairlerin yaşadıkları sosyal çevre şairin üzerinde etkili olmuştur. Mesela Levni’nin yetiştiği ortam medrese kültürü hakimdir ve ister istemez bu da şiirlerine yansımıştır. Karacaoğlan da medrese görmemiş halk aşığıdır ondan beklenilen şey sevgilinin güzelliği anlatmaktır.

22. Bir İngiliz, Fransız, Iraklı, Kenyalı vb. Türk dilinin şiir geleneğiyle şiir yazar mı? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda ortaya çıkan görüşü tahtaya yazınız.

22. Yazamaz. Yazabilmesi dilimize hakim olması yeterli olmaz aynı zamanda geleneğimize dair bütün şiirleri ve özellikleri bilmesi lazım.

23. 30, 31, 32, 33, 34 ve 35. metinler altı yüzyılın sanat anlayışını yansıtan eserlerdir. Türk halk şiiri hakkında yaptığınız araştırmadan edindiğiniz bilgileri de kullanarak bu metinlerin, Türk halk şiirinin hangi nazım biçim ve türleriyle oluşturulmuş olabileceğini belirtiniz.

23. Koşuk , Koşma, güzelleme gibi tür ve şekillerle yazmışlardır.

Paylaş

ridkes